Upphafspunktur byggðar í Reykjavík
JÚLÍ 2018
IM-53-9
Svæðið sem hér er myndað er líklega eitt það mikilvægasta í sögu landsins og þjóðarinnar. Hér er sjálfur upphafspunktur byggðar í Reykjavík og landnámsins þótt þess sjáist engin merki á yfirborðinu. Á tökutíma myndarinnar árið 1962 var sú spurning heldur ekki mjög áberandi í umræðunni, það voru frekar sögustaðir víða um land þar sem ummerki og minjar voru frekar sýnileg sem áttu athygli manna. Yfirbragð elsta hluta bæjarins eins og hann var stóran hluta 20. aldar sést hér vel, götur og gangstéttar voru í afar misjöfnu ástandi og skipulag allt virkaði frekar tilviljanakennt og órökrétt. Á móti kom að þetta var umhverfi sem hentaði flestum býsna vel og stuðlaði að því að hér þrifist fjölbreytt mannlíf. Þjónusta af ýmsu tagi var yfirleitt við hendina og þurfti ekki að leggja á sig langt ferðalag til að sinna flestum þörfum hvers og eins. Á þessum litla bletti í hjarta borgarinnar mátti meðal annars finna bílasölu, tvær rakarastofur hlið við hlið og radió-vinnustofu. Á planinu við bílasöluna má sjá sýnishorn af ökutækjum bæjarbúa; af gerðinni Skoda, Moskovitsj og Willys Overland. Ofar í brekkunni sér í digrari bílategundir af bandarískri gerð.
Í forgrunninum er frekar kræklótt og skávaxið tré líklega úr garði Schierbecks landlæknis sem var frumkvöðull í ræktunarstarfi á Íslandi en gæti hafa vaxið í gamla kirkjugarðinum við Aðalstræti, síðar Bæjarfógetagarðinum, sem þarna var og er nú orðið kallaður Víkurgarður, tréð gæti hafa staðið í NV-horni hans.
Stúlkurnar fjórar eru klæddar í tískufatnað þess tíma, sú fremsta í íslenskri lopapeysu með munstri sem var tiltölulega nýtt fyrirbæri á þessum tíma. Þær ganga meðfram Aðalstrætinu í norður og gatan eða malarslóðinn upp brekkuna til hægri er Grjótagata og dregur hún nafnið af smábýlinu Grjóta líkt og bæjarhlutinn Grjótaþorp sem sér upp til þarna. Sum þessara húsa standa enn óbreytt en frá þessum sjónarhóli er umhverfið nánast óþekkjanlegt.
Þorvaldur Böðvarsson